SEZESSION

Olbrichs Huis van de Secession te Wenen

(Bernadette Meiborg)

Inleiding

Het gemeenteraadslid Dr. Porzer was fel tegen de geplande bouw van het huis van de Secession. Otto Wagner, lid van de hoger bouwcommissie en hoogleraar aan de Academie van de Beeldende Kunst, verdedigde de Wiener Secession tegen deze kritiek. Het ontwerp was van Wagners leerling JosefMaria Olbrich. Wagners verweer was dat als deze architectuur en specifiek dit ontwerp zo vreselijk was, dan zou men de poorten van de academie moeten sluiten. Maar zolang de poorten van de academie niet gesloten zijn zou men de beste leerlingen moeten toestaan hun architectuur uit te voeren. Na deze duidelijke aanklacht van het gemeenteraadslid, werd het ontwerp van het gebouw voor de Secession-verening toch nog goedgekeurd maar de architect van het gebouwen de Secession-vereniging kregen de volledige verantwoording over de vormgeving. Dit geeft aan hoe de Weense bevolking tegen de nieuwe kunstuiting stond nog voordat het Secessionshuis gebouwd werd.

Het Secessionsgebouw in het oeuvre van Josef Maria Olbrich

Direct nadat Olbrich zijn eindexamen had gedaan aan de Academie van de Beelden Kunsten kwam hij na onderbreking door een reis bij Wagner werken. Als een van de eerste opdrachten die Olbrich nadat hij voor zichzelfbegonnen was kreeg, was het ontwerp van het huis van de Weense Secession. Dit ontwerp staat dus ook helemaal in het begin van Olbrichis ontwikkeling. Verder ontwerp Olbrich nog verschillend andere projecten in Wenen.

Maar direct na de oproep van de Groothertog Ernst-Ludwig uit Hessen om naar Darmstadt te komen verruilde hij Wenen voor Darmstadt. In Darmstadt kreeg Olbrich als enige architect het privilege gehaald om volledig vrij te werken. Zelfs Behrends begrensd was in zijn werk door de Groothertog beperkt. Dit is waarschijnlijk de uitleg waarom een relatief groot gedeelte van de Kunstenaars kolonie in Darmstadt door Olbrich ontworpen is.

Het is duidelijk te zien dat Olbrich nu niet meer in dienst van Wagner ontwierp De huizen en de interieurs zijn nu veel meer versierd met zweepslag-motieven. Het lijkt veel meer op de Franse Art Nouveau. Het huis van Olbrich is een mengeling van stijlen, de buitenkant lijkt te zijn ontstaan uit een combinatie van Duitse plattelandsmotieven met typische asymmetrische motieven. Op veel huizen gebruikte hij wit-blauwe tegels met het Secession motief van de golvende lijnen. Alhoewel de decoratie nooit overdadig werd. Het Huis Habich. dit huis lijkt het meest van alle huizen in de kolonie op de schetsen die Olbrich tijdens zijn reis rond de Middellandse Zee maakte. Het huis heeft een overhangend dak en is rijk versierd. Het hoogtepunt van de Mathildenhohe is de Hochzeitsturm die bovenop de heuvel geplaatst is en het silhouet van de hele kolonie bepaalde. Het was een tentoonstellingsgebouw.

In 1902 deed Olbrich mee aan de eerste tentoonstelling voor moderne kunst in Turijn daar werd opgemerkt dat Olbrichs stijl veranderd was in en rustigere strengere vormentaal zonder al te veel decoraties. In 1906 deed Olbrich mee aan een ontwepwedstrijd voor het warenhuis Tietz. Deze wedstrijd won Olbrich. Het gebouw is zeer rijk uitgevoerd, alleen de beste materialen en veel details werden er toegevoegd alhoewel de decoratie niet meer zo uitbundig was. Deze wint hij en dan verhuis Olbrich naar Dusseldorf. In de tijd dat hij met de bouw van het warenhuis ontwierp hij ook prive-woningen, deze woningen hadden als gemeenschappelijk kenmerken dat ze allemaal mansardedaken hadden en een klassieke loggia. Olbrich stierftienjaar nadat hij zijn eerste grote opdracht de Wiener Secession voltooid had.

De Secession als vereniging in vergelijk met de Art Nouveau / Jugendstil in Europa

De door Olbrich ontworpen Secession werd een grote publiekstrekker. Het publiek en veel collega's van Olbrich zagen het gebouwals een provocatie. In heel Europa waren er vanaf de vroege jaren negentig tot de eeuwwisseling vergelijkbare ontwikkelingen. Op de fundamenten van de crisis in de architectuur en in de kunst ontstond een nieuwe kunstuiting. Tegelijkertijd kwamen in Groot-Brittannil, Belgil en Duitsland vergelijkbare bewegingen op. De Schot Ch. Mackintosh stelde ornamentloosheid en asymmetrie voorop in ieder ontwerp (in de Arts and Crafts) ill.De Pre-Raphealieten inspireerden de Art-Nouveau in deze jaren Wenen ook, maar hun pseudo-middeleeuwse spiritualiteit en hun sterke sociaal- reformistische gedachten zijn nooit zo diep in Wenen doorgedrongen. De Weense esthetici waren niet zo ver verwijderd van de maatschappij als de Franse esthetici, maar ook niet zo geingageerd als de Engelse. In België heette de vergelijkbare groep de Art Nouveau en werd geleid door H. Van de Velde, die in tegenstelling tot de Arts and Crafts de machine als goed hulpmiddel van de expressie in de produktie opnam. De Jugendstill is de naam voor de Duitse tak van de stroming.

In 1897 werd de kunstenaarsgroep de Secession opgericht. Deze groep bestond uit kunstenaars die uit het Kunstlerhaus getreden waren, Het Kunstlerhaus in Wenen belichaamde de 1ge eeuwse burgerlijke kunst die slechts erkend werd als deze volgens hun regels gemaakt was. Ook bezat het Kunstlerhaus alle tentoonstellingsruimten in Wenen. Gustav Klimt en JosefHoffinann en Joseph Maria Olbrich e.a. vormden samen de nieuwe groep kunstenaars die zelfstandig verder gingen onder de naam Secession. De Secession was niet zozeer nieuw door constructie en functie zoals de ontwerpen van Otto Wagner, maar vanuit het ornament, dat de hele muur besloeg. De Secession laat, net zoals bij het Historisme, de industri:ile revolutie onbenut. De beweging stond niet negatief tegen techniek maar ze gebruikte oude technieken om nieuwe vormen uit te drukken. Daarom kan de Secession gezien worden als een esthetisch expiriment om te breken met de traditie, en kon daarom geen blijvende vorm hebben. Het hele Secession-denken baseert zich op een hervormingsstreven en niet op een in de praktijk toepasbare vorm van denken die omgezet kan worden in een werkende levensfilosofie. De termen die zij zelf aan hun denken gaven, waren abstracte universele begrippen zoals natuur, leven, individueel, individu. Dit is duidelijk te zien in de iconografie van het huis van de Secession. Het handelsmerk van de Secession was een bijzondere vorm van Jugendstil, die door een verlangen naar monumentaliteit beheerst werd. Terwijl de andere stromingen meer de zweepslagstijl-Jugendstil volgden, prefereerden de Weense kunstenaars van de groepering meer een nuchtere symmetrie en regelmatigheid. De geest van de Secession streefde niet naar het classicisme maar naar de werking van het classicisme, de rust, het evenwicht.

De relatie van Otto Wagner met Josef Maria Olbrich

Vier belangrijke architecten werkten in Wenen tussen de jaren '90 en WOl. Twee van hen, Adolf Loos en Josef Wagner, waren leeftijdgenoten en levenslange tegenspelers. De beide anderen, Otto Wagner en J.M. Olbrich, die enkele tientallenjaren verschilden, werkten wel samen. Terwijl de ruzie tussen Hoffinann en Loos het Weense modernisme na 1910 bepaalde, waren het Wagner en Olbrich die tijdens de eeuwwisseling het modernisme bepaalden. In 1894 wordt Otto Wagner aangesteld als docent aan de Academie van de Beeldende Kunst. Wagner roept op tot een nieuwe oriëntering van de architectuur, die op basis van Doel-Constructie-Poezie zou moeten steunen. Zelfverwerkte hij deze gedachte voor het eerst in de Tram-en Donau complexen. Ondanks ongelijke vriendschap, een geboren techneut en een jonge romantische architect, vormden zij samen de eerst moderne architecten van Wenen. Middenjaren '90 begon hun samenwerkingsverbond. Toen Olbrich in het architectenbureau van Wagner kwam werken. Als eerste grote gezamenlijk ontwerp leverden zij een opzet van een nieuw stadsrailverkeer-systeem, de Stadbahn. Ondanks de indrukwekkende carriëre die Wager bij het Ringstrasse project al had opgebouwd was dit plan, geheel nieuw, anders van opzet. Hij wilde met dit ontwerp de hele stijlvermening van de Ringstrasse en de kortzichtigheid w problemen omzeild werden bekritiseren. In deze tijd was Wagner hoogleraar aan de academie voor de beeldende kunsten en de Jugendstil kwam elders in bevoorrechte positie was hij de aangewezen man om het modernisme in Wenen te introduceren, in de stadvernieuwings-programma's die hij moest maken. perfecte assistent voor deze taak. Olbrich was een Prix de Rome winnaar, had beroepservaring en was technisch tekenaar.

De samenwerking was absoluut niet vanzelfsprekend. Wagner was in Berlijn opgeleid in de traditie van het classicisme, hij zag de tegenwoordige tijd als e dat zijn wortels in de industrie en de nieuwe materialen had, vermengd met de keizerlijke traditie en de ordening en de symmetrie. Olbrich daarentegen wa kunstnijverheids-school als romanticus opgeleid. UQlIn Wenen werd de voorkeur gegeven aan handwerd ipv machines. Zij zagen de natuur als de reflexi vormen. ,Wagner was door zijn achtergrond meer voor de geometrie en Olbrich voor de bloemige Jugendstil. Wagner zag dat de fantasie en de jeugd die tot efficiIntie te beteugelen in Olbrich kon vinden. Aan de andere kant bewonderde Olbrich Wagners discipline die tegenwicht bood aan zijn dromerige nat Olbrich bij Wagner werkte was het contact tussen Olbrich en Wagner zowel zakelijk als persoonlijk zeer intensief. Een bijzonder goed voorbeeld van deze de omamenten op het Majolikahuis uit 1899 en de Stadtsbahnstations.Moderniteit ontstond door de vermenging van traditie en vernieuwing, de dynamiek oorspronkelijke rust van het neo-classicisme.

De voorgeschiedenis van het gebouw

Olbrich kreeg de opdracht voor het ontwerp van het tentoonstellingsgebouw van de Secession-vereniging. Olbrich's eigen mening over hoe het gebouw zou moeten worden: "Muren zouden het worden, wit en glanzend, heilig en zedig, ernstige waardigheid zal alles bevatten. Vormen die als uitdrukkingsmiddel van mijn gevoel dat mij zei dat deze vormen spreken. Niet een 'nieuwe stijl' noch een "moderne" wilde ik uitvinden, zeker wilde ik het nieuwste niet beginnen, dat zou een ongewenste ijdelheid zijn. Alleen mijn ervaring wilde ik in de klanken horen, mijn gevoel in de muren zien verstarren.

Het eerste doel van het Secessionshuis was als tentoonstellingsruimte dienen Het kreeg dus een moderne functie, in zoverre dat het gebouw vanuit het doel, niet vanuit verlangen representaiefte zijn ontworpen is. De groep had zich immers afgezet tegen het monopolie van het Kunsthaus waar wel alles om uiterlijke schijn draaide.

Er zijn zelfs voor het eerst officiele plannen, diverse schetsmatige tekeningen van het toekomstige Secessionsgebouw gemaakt. Zo heeft Klimt een facade geschetst met twee bekroonde dubbelzuilen. Ook het koepel-thema komt op deze tekening al voor. In deze tijd wordt er ook met groen-gouden details in de portaalfacade geexperimenteerd. Het is niet deze schets van Klimt geworden waar Olbrich zich op gebaserd heeft voor het ontwerp. Maar Klimt bedacht wel de axialiteit en het speciale lauriermotiefmet de verwijzing naar Apollo.

Op 17 november werd besloten het Secessionsgebouw aan de Friederichstrasse te plaatsen. Maar op dit besluit van de gemeenteraad kwam veel verzet. Er werden al snel alternatieve bouwplaatsen voorgesteld. In de Ruimtelijke Orde Registers werd het gebouw op een trapeziumvormig perceel geplaatst. Eenjaar later leverde Wagner een ontwerp voor het Gypsabgusse Museum. Dit museum zou de gipsafgietsels van het Beeldende Kunst Museum dat erachter ligt moeten huisvesten. Dit ontwerp is niet uitgevoerd. Het plan om het Secessionsgebouw daar neer te zetten werd wel goedgekeurd. Dit is een opvallende situatie aangezien de organisatie, waar de Secession zich vanaf gewend had, zich direct achter het Secesslongebouw bevond. Alternatleve plannen van Architectengroepen en de enquète voor de Karlsplatz stelden allemaal voor om aan de Weinzeile grote gebouwenblokken te plaatsen, die gescheiden zouden worden door een parkachtige aanleg aan de Karlsplatz-zijde.

Het ontwerp van de Secession wijkt in zoverre van deze andere ontwerpen af dat het gebouw helemaal vooraan het perceel tegen de Karlspalstz-zijde is geplaatst. Door deze veranderde plaatsing was het noodzakelijk dat het gebouw zelf ook aangepast werd. De oorspronkelijke trapeziumvorm werd veranderd in een gebouw met rechte hoeken waardoor, de gevel ook verandert moest worden. Het ontwerp van de Secession wijkt in zoverre van deze andere ontwerpen af dat het gebouw helemaal vooraan het perceel tegen de Karlspalstz-Zijde is geplaatst. Door deze veranderde plaatsmg was het noodzakehjk dat het gebouw zelf ook aangepast werd. De oorspronkelijke trapeziumvorm werd veranderd in een gebouw met rechte hoeken waardoor, de gevel ook verandert moest worden.

Het gebouw uitvoerig beschreven

Olbrich heeft in tien maanden tijd het ontwerp gemaakt voor het Secessionsgebouw. Vanaf het begin is hij bij dit ontwerp van twee uitgangspunten uitgegaan. Voor Olbrich was dé ingang met de zalen belangrijk, een representatieve entree en functionele ruimtes. Het belang van de entree kan men ook in het gebouw zelf zien in de elkaar opvolgende ruimtes, de ingangspartij, het portaal, de funcionele ruimtes, en de hoge symmetrische hal met nevenruimtes.
Op de schets van het eerste ontwerp, is een dynamische voorgevel zien, een versmelting van de diverse bouwelementen. Een blok (het balkon) verbindt de afzonderlijke onderdelen onzichtbaar. De twee bekroonde dubbelzuilen en het koepel-thema worden verder uitgewerkt. In dit stadium zijn ook al experimenten met kleuren in het portaal te zien. De plattegrond voor dit eerste ontwerp laat duidelijk het streven naar goede praktische tentoonstellingruimtes zien. De kleinere ruimtes naast de ingang worden daarom bestemd voor administratieve doeleinden. De hoofdas van het gebouw wordt geaccentueerd door de massale compositie van het hoofdportaal, dat tussen twee 17 meter hoge pilaren staat en bekroond wordt door een gestileerde laurierboom. Kleurige fresco's bevinden zich op de achtergrond van het portaal dat door een ver naar voren springend dak gedragen door zuilen in de vorm van gestileerde vrouwenfiguren.

Olbrich begint aan het tweede ontwerp als eind september duidelijk wordt dat de Secession een ander perceel krijgt. Deze nieuwe locatie maakt het mogelijk om het gebouween park aan te leggen. Een andere uitdaging die ook ontstaat uit de nieuw locatie is de Karlskirche. Deze kerk ligt aan de overzijde van het plein en heeft als hoofdversiering een koepel en getorste zuilen. De door vier pijlers gedragen koepel moest nu teruggeschoven worden. De vergrote monumental~teit van het gebouw noodzaakte Olbrich ertoe om de zijvleugels naar voren te schuiven. Twee pijlers dragen nu een balkon dat er als een vierkant blok uitziet. Dit balkon geeft de façade een rustige monumentaliteit van de blokken en volumes.

Karlsplatz (dezelfde locatie als het Secesssions-gebouw zelf), O .Kaplinger Olbrich ontwierp zelf ook een paviljoen dat tijdens de keizerlijke jubileum tentoonstelling moest dienen als paviljoen voor de stad Wenen. Dit paviljoen vertoont trekken die de Secession later zou bezitten. De beide tekeningen lijken zoveel op elkaar dat aangenomen wordt dat het eerste ontwerp slechts hier en daar is aangepast voor de wedstrijdtekening Het grondschema van de Secession is een verslankte dynamische versie van het project voor het Landesmuseum in Troppau en het paviljoen voor de Fietsvereniging van de staats-en hofbeambten in de Prater.Uiteindelijk is het wteede project uitgevoerd. Op 4 november was de bouw klaar en diezelfde dag werd de tweede tentoonstelling van de Secession geopend. In een krant uit de tijd stond het volgende bericht: wanneer men nu in de vroegte in Wenen aankomt, kan men achter de academie buiten de stad, op weg naar het theater, ieder dag een menigte mensen zie di zich rond het gebouw verdringen Het zijn arbeiders en handwerkende vrouwen die op weg zijn naar hun werk, maar verwonderd blijven staan. Ze staren en bespreken het Ding. Zij vinden het een vreemd gebouw iets dat ze nog nooit gezien hebben en zij zijn werkelijk getroffen door het gebouw.

De binnenzijde van het gebouw wordt, in tegenstelling tot de buitenzijde, ook door contemporaine critici bewondert. Het dak dat van buiten lekijk gevonden werd, zorgde binnen voor een mooie bovenverlichting. Deze belichting bestond uit glaswanden van 45 graden op het noorden georiënteerd zaagdak dat ervoor zorgt dat er praktisch nooti schaduwen in de tentoonstellingsruimten komen Men kan, al naargelang de wens, licht van de zijkant of de bovenkant in de ruimtes laten vallen

Een nieuwigheid in dit gebouw was dat de wanden onderling te verschuiven zijn, net zoals de papierwanden in de Japans aangepast worden aan de verschillende karakters van de verschillende tentoonstellingen. Olbrich gafhet idee van vaste wanden op.

De minimalisering van de bouwonderdelen maximaliseert hiermee de flexibiliteit.
De entree en de administratieve ruimtes hadden wel vaste muren. In de buitenmuur van het portaal zitten drie gebrandschilderde mozaiekramen en in de muur tussen de ontvangstruimte en de grote tentoonstellingruimte is een groot gebrandschilderd raammozaiek van K. Moser aangebracht. Het portaal is bekroond door de koepel. De koepel kan niet bekeken worden vanuit het portaal, omdat Olbrich er planken tussen gelegd heeft. Rechts van het portaal bevindt zich een tentoonstellingsruimte, die oorspronkelijk voor de leden van de vereniging bedoeld was. De inrichting van de administratie, garderobe en de in het souterrain gelegen redactieruimtes van Ver Sacrum is door J. Hoffmann ontworpen.

In de kelderverdieping bevindt zich het depot en een dienstwoning en het café. Het zgn. Café, Museum I2QJ (0. Uh1l, vermeldt op p 69 dat het Secessionsgebouw een jaar na oplevering nog verrijkt werd met het Café, Museum, een bar die door Loos ontworpen was.) Op de kelderverdieping is ook de Klimt-ruimte te vinden met het Beethoven-fries dat door Klimt ontworpen was. Deze ruimte is anderhalve etage hoog. Een halve verdieping naar boven, vanaf het portaal, te bereiken door wenteltrappen die door de pijlers van de koepel verscholen zijn, ligt Olbrichts atelier en een vergaderkamer.

Op het eerste gezicht lijkt het gebouw vooral rechthoekig maar als men het gebouw beter bekijkt dan wordt het duidelijk dat de vermeende prisma's geen loodrechte vlakken of kanten hebben. Het duidelijkst is dat te zien bij de pylonen en bij de architraafboven de ingang. Olbrich gebruikt alle technieken van rondingen die optische vertekeningen teweeg brengen. De technieken zelf zijn antieke steenbouwtechnieken maar ze sluiten goed aan bij de bedoelingen van Olbrich om organische vormen en geen werkelijk vlakke, rechte oppervlaken te construeren. Wagners opvatting van een vliesgevel. die alles omvat, wordt ook verwerkt, maar Olbrich zorgd door middel van bv de plantmotieven die o.a. op de voorgevel zijn aangebracht voor de doorbreking van de strenge vlakken. Dit in samenhang met andere slangenmotieven, golflijnen en het totale symbolische schema dat het gebouw versierd. Deze schijnbaar proto-kubistische en proto-rationalistische geblokte prisma's van de Secessionlaten een belangrijke samenkomstpunten van de verschillende vlakken goed zien en verduidelijken die met details. De facade bestaat uit aan elkaar gevoegde en boven elkaar uittorennende blokken met gesloten, lichte opgemaakte muren als uitdrukking van zuiverhedenen, verhevenheid. Olbrich interesseert zich vooral voor de eenvoud en de planning.

Het iconografische programma van het Secessions gebouw

Dit is een recensie uit de tijd zelf om het gebouw uit te leggen. Aan de zijkanten van het gebouw komen regelmatig drie uilen voor. De drie relietkoppen boven de deur, stellen de kunsten voor. Er zijn boven de deur naast drie relief hoofden slangen, zes gouden slangenparen van Aegis Pallas Athena. Boven deze versiering staat de tekst "Der Zeit ihre Kunst, Der Kunst Ihre Freiheit." Links van de deur op de facade staat "Ver Sacrum" verder werd er geen uitleg gegeven in dit krantenartikelover de mogelijke verdere betekenissen van deze versieringen. Zelfs de koepel, wellicht het meest opvallende onderdeel, werd niet uitgelegd. De koepel maakt deel uit van een groter geheel in het iconografische thema.

De herinnering aan de primitieve hut, het oerbegin van het bouwen op vier pijlers, bedekd door in elkaar gevlochten takken, is ontstaan uit de antieke voorstelling die terug te vinden is in de rituele antieke feestdecoratie en de baldakijnen. Dit thema kende al tijdens de barok een hoogtepunt met het baldekijn in de Sint Pieter van Bernini. Met Wagner beleefd dit thema zijn tweede wedergeboorte, hij gebruikte het als een teken voor een nieuwe periode in de moderne kunst en de architectuur. De lauriertakken hebben een grote symbolische waarde; ze zijn het teken voor de onbekende toekomst en de mythische daden van de vergankelijkheid.

De Laurierboom is daarnaast het symbool voor de erkening van dappere en muzikale daden uit de antieke tijd en de laurierboom wordt verschillende keren verbonden met de de Apollo-mythe. Apollo is verliefd op de nymph Daphne en achtervolgt haar door de bossen, maar voordat hij haar kan inhalen verandert zij zichzelf in een laurierboom. Apollo besluit hierop dat een laurierkrans zijn lier, koker en het hoofd van de zangers zal sieren. De laurierboom is vanaf dat moment heilig.
Een andere verklaring zou kunnen zijn dat in de mythische tijd de eerste Apollo-tempel die in Delfi werd neergezet, een laurierhut is geweest. Deze hut is in de loop van de tijd veranderd in een tijdloos monument. Het idee van de primitieve hut in de geschiedenis van de architectuur. Veel stedelijke of halfstedelijke culturen, die al verder in de ontwikkeling van de huizenbouwkunst vereerden de laurierboom als bron.
Naast de uiterlijke waarden van overwinning, waardigheid en reinheid is de laurierboom ook het symbool van de overwinninng van de nieuwe mannelijke god van de aarde over de oudere vrouwelijke god van de aarde.
In de symbolische kroon van de Secession is ook de mythe van de vernieuwing door het altijd terugkeren naar de oorsprong, de terugkeer naar de verloren tijden van het paradijs uitgebeeld, de achitectuur en kunst uit die paradijselijke tijd is teruggevonden.

Verder kan men in het portaal, iconografisch gezien de belangrijkste ruimte in het gebouw, een verguld stucwerk zien van A. Bohm. Het stucwerk beeldt een knoestige oude boom met een landschap uit. Uit de oude boom komt een klein groen scheutje, het begin van het nieuwe. In het bovenste gedeelte van het portaal zijn de pijlers op dezelfde manier versierd als dat het gebouw van buiten, met vergulde laurierbladeren in vierkante vlakken. Het reeds genoemde raam van K.Moser dat zich in de tussenmuur tussen het portaal en de tentoonstellingsruimtes bevindt verbeeld de kunsten. Op de achtergevel zijn dansende jonge vrouwen uitgebeeld. Ook die kunnen met de laurierboomin het achterhoofd uitgelegd worden. De vrouwen zijn in dat geval priester- menaeden van de organische godin (de oude aarde-godin) die laurierbladeren als verdovende middelen kauwen en dan onder deze verdoving argeloze reizigers overvallen en dieren verscheuren. Laurierbladeren als verdovend middel en dansende vrouwen, extase en enthousiame staan voor Dionysus als tegenwereld van Apollo. Op het gebouw is aan de voorkant Apollo te zien en aan de achterzijde de piesters-maneaden.
Het slangmotief dat ook meermalen terugkomt in de decoratie van het gebouw, vertegenwoordigt de oorzaken van vernieuwing en de metamorfose-mythe. De slang is symbool voor het streven naar het transedentale en een boodschapper tussen twee werelden. Drie Gorgonenhoofden, boven de ingangsportaal, symboliseren de architectuur, de gebeeldhouw- en de schilderkunst. De koppen zelf dienen als afwerend teken tegen het onheil. Medusa was zelf een grote godin geweest en verborg zich achter een masker om zo de onwetenden en de mysterien te beschermen. Dit beschermende teken aan het gebouw van de Secession werd goed begrepen door de tijdgenoten.
In deze mythe komt ook weer het thema van de metamorfose voor, net zoals bij de Apollo-mythe. Het gorgonenhoofd en de uil zijn tekens van Pallas Athena, godin der wijsheid, en van het handwerk en de vaardigheden. Als nachtvogel is de uil een deel van het onderbewuste en kan hij met zijn sterke ogen het donker doordringen.

Ook de parkaanleg rondom het gebouw werd betrokken in het iconografische geheel. Het goud-witte gebouw zou omringd worden door een groene oase van het hogere en de rust in het stadscentrum. Ook een bron en een kinderspeelplaats waren gepland maar al deze plannen zijn niet verwezenlijkt, alleen de twee grote bloembakken voor het Secessionsgebouw zijn gevuld met laurierbomen.

In dit uitgebreide iconografische schema is duidelijk te zien dat de natuur en de natuurkracht belangrijk zijn in het denken van de Secession. Men kan zich afvragen in hoeverre dit natuurdenken, de natuur als uitgangspunt van het onbewuste en de reinheid van de mens, beinvloed is door de Avant-garde. De termen die zij zelf aan hun denken gaven zijn abstracte universele begrippen zoals natuur, leven, individueel en individu. De tekst Ver Sacrum, die links van de deur staat, betekend Heilige Lente en geeft dus ook een begin aan, het begin van een nieuwe cylus. Der Zeit ihre Kunst, der Kunst ihre Freiheit, laat het motto zien van de Secession, de reden waarom zij zich afgescheiden hebben van het Kunstlerhaus. Vrijheid voor de kunst, en de kunst zijn tijd.

De koepel en de boom het heiligdom, dit alles zit opgesloten in de Secessionstempel. Alles in het gebouw heeft een diepere symbolische betekenis met als conclusie het thema op de gevel "Het kunstwillen van de tijd" De reiniging en de terugkeer naar de oorsprong wordt als begin van een betere toekomst tot uitdrukking gebracht. Dit thema heeft Olbrich ook in de algemene architectuur van het gebouw tot uitdrukking willen brengen door bv de tegensteling van de fragile koepel en het massieve architraaf, het blok dat op de pijlers setunt in de facade De Secession verduidelijkt de archaische vonnentaal anderszijds de vernieuwingswil die uit het harnas wil springen en toch de bewustwording dat alleseen doorgaande stroming is op de basis principes van de tijd De decoratie van het gebouw zoals die oorspronkelijk was, is nog te zien op schetsen van Klimt, die de schilderingen ontworpen heeftDe achterzijde is versierd met relieftekeningen van vrouwelijke kransdragers die in het pleister zijn gegraveerd en licht verguld zijn Het idee van Olbrich om suiselijk en heldere vlakken te maken staat in de traditie van de tramhaltehokjes die hij samen met Wagner ontworpen heeft Wat de versiering het Secession-stramien Met uitzondering van de maskers van Othmar Schimkowitz zijn alle decoraties volgens een geometrisch patroon gemaakt.

Wat er na de bouw met het huis van de Secession gebeurd is

1939 De vereninging wordt door de gemeente onder druk gezet om het gebouw te verhuren aan een graanhandelaar Op 2 te laten versmelten met het Kunsterlhaus, het instituut waarvan zij zich 50 jaar eerder zich vanaf gewend hadden

1940 Het dak moet gerepareerd worden De Academie van de Beeldende Kunsten zet zich in voor het behoud van het gebouw, ze gaan het gebruiken als extra lesgebouw

In 1945 werd het huis zwaar beschadigd, drie bommen vielen niet ver van de Secession op 7 februari Het Duitse leger gebruikt het souterrain om autobanden op te slaan en twee dagen voordat de Russen kwamen werden de banden in brand gestoken Onder de geweldige hitte die hierdoor ontstond smold het lood in het daken bleeft het gebouw als een ruïne achter. Alleen het dak van de ingangspartij bleef bestaan In juli besloot het bestuur van de Secession meteen weer met de wederopbouw te beginnen

1948 Er werd voorgesteld om van de kelder een bioscoop te maken om zo de kosten van de wederopbouw te delen Nu besloot de Secession o.l.v. J. Hoffmann dat zij zelf de opbouw in handen zouden nemen De handwerkersschool kreeg praktijklessen in de vonn van de wederopbouw van het Secessionsgebouw

1960 Het opschrift Der Zeit ihre Kunst, der Kunst ihre Freiheit werd weer aangebracht

1963-1964 Na de renovatie van het gebouw in 1945 werden tussenmuren en pijlers geplaatst die nu verwijderd werden om in ere te herstellen Nieuwe trappen werden in de vroegere garderobes geplaatst en verbonden met de kelder en de bovenetage vernieuwd In alle vloeren werden de verwarmingssystemen verneiuwd.

1976-1977 werd bij de verbouwing van de vestibule het roosterplafond geopend. Een grote plexiglaskoepel werd onder de laurierkoepel geplaatst zodat het nu wel mogelijk was om naar buiten te kijken vanuit het portaal